Mama 4+, czyli rodzicielskie świadczenie uzupełniające

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające ma zapewnić niezbędne środki utrzymania osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej albo ich nie podjęły, bo wychowywały dzieci w rodzinach wielodzietnych.

Kiedy matka może wystąpić o rodzicielskie świadczenie uzupełniające?

Jeśli urodziła i wychowała lub jeśli wychowała co najmniej czworo dzieci, skończyła 60 lat i nie ma dochodu, który zapewnia jej niezbędne środki utrzymania.

Czy tylko matka biologiczna może otrzymać rodzicielskie świadczenie uzupełniające?

Nie, może je otrzymać także kobieta, która wychowała dzieci współmałżonka, dzieci przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej).

Czy ojciec może się starać o rodzicielskie świadczenie uzupełniające?

Tak, gdy wychował co najmniej czworo dzieci, bo ich matka zmarła, porzuciła je lub przez długi czas ich nie wychowywała. Musi skończyć 65 lat i nie może mieć dochodu, który zapewnia niezbędne środki utrzymania.

Ważne!

Aby otrzymać rodzicielskie świadczenie uzupełniające, trzeba mieszkać w Polsce i mieć tutaj centrum interesów osobistych lub gospodarczych przez co najmniej 10 lat, a także:

• być obywatelem Polski lub
• mieć prawo pobytu lub prawo stałego pobytu w Polsce i być obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub
• być cudzoziemcem, który legalnie przebywa w Polsce.

Należy odróżnić fakt niemieszkania w Polsce od czasowego pobytu za granicą. Zamieszkanie w Polsce to warunek zarówno przyznania świadczenia, jak i jego wypłaty.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające może otrzymać osoba, która nie ma dochodu zapewniającego jej niezbędne środki utrzymania. Jak należy rozumieć to pojęcie?

Niezbędne środki utrzymania to pojęcie niedookreślone przez ustawodawcę. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), który przyznaje to świadczenie, oceni, czy dana osoba spełnia ten warunek. Niezbędne środki to takie, które zaspokajają minimum egzystencji. Dochód, który uzyskuje osoba występująca o rodzicielskie świadczenie uzupełniające (wymieniony w ustawie o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym), wpływa na ocenę, czy ma ona niezbędne środki utrzymania.

Niezbędne środki utrzymania ocenia się w odniesieniu do wysokości najniższej emerytury (od 1 marca 2019 r. – 1100 zł). Kwoty tej nie można jednak traktować jako bezwzględnego wskaźnika, od którego zależy przyznanie albo odmowa przyznania świadczenia.

Co oznacza, że decyzja prezesa ZUS w sprawie rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego jest decyzją uznaniową?

Nie oznacza to całkowitej i niekontrolowanej swobody prezesa ZUS. Podejmując decyzję w sprawie rodzicielskiego świadczenia, prezes ZUS związany jest rygorami procedury administracyjnej, która określa jego obowiązki, jak prowadzić postępowanie i orzekać. Musi on przestrzegać zasady dochodzenia prawdy obiektywnej, czyli podejmować wszelkie kroki, aby dokładnie wyjaśnić stan faktyczny oraz załatwić sprawę.

Kiedy prezes ZUS odmówi przyznania rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego?

Prezes ZUS może odmówić przyznania rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego osobie, którą sąd pozbawił władzy rodzicielskiej lub której ograniczył władzę rodzicielską przez umieszczenie dzieci w pieczy zastępczej, a także osobie, która przez długi czas nie wychowywała dzieci. W takich sytuacjach prezes ZUS będzie oceniał te zdarzenia w ramach uznania administracyjnego.

Przepisy określają również sytuacje, kiedy rodzicielskie świadczenie nie przysługuje i nie podlega to ocenie prezesa ZUS. Nie otrzyma tego świadczenia osoba, która:

• jest tymczasowo aresztowana lub odbywa karę pozbawienia wolności (z wyłączeniem osób odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego),
• ma prawo do emerytury lub renty w wysokości co najmniej najniższej emerytury (1100 zł).

Czy od decyzji prezesa ZUS można się odwołać?

Można złożyć w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez prezesa ZUS. Następnie od decyzji wydanej przez prezesa ZUS w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Warszawie. Skargę można wnieść w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji za pośrednictwem prezesa ZUS.

Skargę do WSA można także wnieść od razu na pierwszą decyzję prezesa ZUS w sprawie rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego. Od woli zainteresowanego zależy, czy złoży najpierw wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, czy od razu skargę do WSA. W każdej decyzji musi być pouczenie o trybie odwołania.

W jakiej wysokości można otrzymać rodzicielskie świadczenie?

Przepisy określają górną granicę. Nie może ono przekroczyć wysokości najniższej emerytury. Jeśli wnioskodawca pobiera emeryturę lub rentę w wysokości niższej od tej kwoty, może otrzymać rodzicielskie świadczenie jako ich uzupełnienie – do wysokości najniższej emerytury (czyli do 1100 zł).

Materiał przygotowany we współpracy z

Artykuł pochodzi z numeru 3/2019 magazynu „Integracja”.

Zobacz, jak możesz otrzymać magazyn Integracja.

Sprawdź, jakie tematy poruszaliśmy w poprzednich numerach (w dostępnych PDF-ach).