Stosowanie ustawy „Za życiem” do rodzin zamieszkałych za granicą

Czy przepisy ustawy „Za życiem" stosuje się do rodzin zamieszkałych za granicą. Z mężem mieszkaliśmy w Polsce. W piątym miesiącu ciąży dowiedzieliśmy się o bardzo poważnej wadzie serca dziecka. Z uwagi na fakt, iż mąż jest Włochem, i mieliśmy taką możliwość zdecydowaliśmy się leczyć córeczkę we Włoszech, przynajmniej najbardziej newralgiczną fazę. Córka ostatecznie urodziła się we Włoszech - poród nagły, przedwczesny. Okazało się, że wada serca nie jest jedynym problemem. Obecnie mieszkamy we Włoszech.

Szanowna Pani,

odkąd Polska jest pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej, jej obywatele mogą swobodnie podróżować po terytorium Unii, osiedlać się, gdzie chcą, podejmować pracę, czy też studiować. Każde państwo członkowskie zachowało prawo do decydowania o tym, kto jest objęty jego systemem, jakie składki trzeba do tego systemu wpłacić, jakie świadczenia będą z niego przyznawane i na jakich warunkach. Jednak aby uniknąć problemów z równym traktowaniem obywateli różnych krajów unijnych przemieszczających się po terenie UE, osiedlających się na terenie innego państwa członkowskiego, uchwalono przepisy o koordynacji. Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zawierają reguły, dzięki którym osoby podejmujące pracę równocześnie lub kolejno w kilku państwach członkowskich, unikają negatywnych następstw podlegania systemom zabezpieczenia społecznego różnych państw. Zapewniają równe traktowanie każdego obywatela Unii i dają prawo do opieki lekarskiej, świadczeń chorobowych, rodzinnych, emerytur czy rent bądź zasiłków dla bezrobotnych. Wskazują, któremu państwu podlega osoba pracująca lub prowadząca działalność za granicą. Przepisy o koordynacji mają wartość nadrzędną nad przepisami krajowymi państw członkowskich Unii Europejskiej. Dotyczą one tylko osób, które przemieszczają się w obrębie Unii.

Jeśli chodzi o ustawę z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 473. z późn.zm.), to jej art.2.1. mówi, że ustawę stosuje się do świadczeniobiorców oraz osób uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz.1510, z późn. zm.).

Jeśli chodzi o wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach o ustalenie prawa do polskich świadczeń rodzinnych (tj. zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku rodzinnego, zasiłku pielęgnacyjnego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku dla opiekuna), a także jednorazowe świadczenie „Za życiem” oraz świadczeń wychowawczych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego to od 2018 r. należy do wojewodów. W praktyce odbywa się to tak, że petent składa do właściwego urzędu (np. gminy) wniosek o świadczenie, urząd uzupełnia wniosek o dane członków rodzin i kraj pobytu i elektronicznie przesyła do właściwego urzędu wojewódzkiego, ten kontakuje się ze swoim zagranicznym odpowiednikiem - chodzi o uniknięcie świadczeń (pieniędzy). Zazwyczaj chodzi o wsparcie gdy jedno z rodzicow przebywa w Polsce. Jak jest w Pani przypadku, gdy jest Pani małżonką obywatela Włoch, gdy brak informacji o obywatelstwie Pani i córeczki najwłaściwsze będzie skontaktowanie się ze swoim urzędem gmny (miasta) lub urzędem wojewódzkim - w każdym są telefony, pod którymi można uzyskać potrzebne informacje.

Jeśli zaś chodzi o leczenie, to w ramach Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) osoba ubezpieczona ma prawo do korzystania na koszt NFZ z niezbędnych świadczeń zdrowotnych w czasie tymczasowego pobytu na terenie innego państwa członkowskiego UE/EFTA. Zgodnie z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w szczególności art. 19 ust. 1 i art. 27 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004, art. 25 pkt A ust. 3 rozporządzenia nr 987/2009 oraz Decyzji nr S3, ubezpieczony ma prawo do otrzymywania rzeczowych świadczeń zdrowotnych, które z powodów medycznych stają się niezbędne w czasie jego pobytu, z uwzględnieniem charakteru tych świadczeń i czasu trwania pobytu.

Przez pojęcie świadczenia niezbędnego należy rozumieć świadczenie, co do którego lekarz zadecyduje, że zachodzi konieczność jego udzielenia z uwagi na stan zdrowia w jakim znajduje się pacjent, tak, aby nie musiał on wracać do swojego państwa właściwego celem uzyskania leczenia.

Z poważaniem,

Anita Siemaszko, prawnik