Co oznacza niezdolność do samodzielnej egzystencji?

Wiadomo, że rencista mający 75 lat jest niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Ale co oznacza niezdolność do egzystencji. Rolnik ma zwyrodnienie stawów, nadciśnienie od wielu lat, chorą przepuklinę – czy te choroby kwalifikują do niezdolności do egzystencji?

Szanowna Pani,

kwestia czy dane choroby powodują, iż ktoś jest niezdolny do samodzielnej egzystencji to generalnie kwestia medyczna, a nie prawna. Od orzeczenia lekarza, można złożyć stosowne odwołanie, o czym dana osoba powinna zostać pouczona na przedmiotowym orzeczeniu.

Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Poznaniu w uzasadnieniu do wyroku z dnia 1 sierpnia 2018 r. sygn. akt III AUa 612/17  - „Niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie, np. zje posiłek przygotowany przez inną osobę, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej.

Termin „niezdolność do samodzielnej egzystencji” zdefiniowany w art. 13 ust. 5 u.e.r.f.u.s. oznacza spowodowaną naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma, zatem szeroki zakres przedmiotowy. Trzeba przy tym odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu "niezdolność do samodzielnej egzystencji”. Do czynności zabezpieczających samodzielną egzystencję człowieka nie należą wyłącznie tzw. czynności samoobsługi jak mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, ale również nabywanie żywności, przyniesienie jej do domu, ogrzewanie mieszkania, przynoszenie w tym celu wiader z węglem, podstawowe prace porządkowe, niewymagające wysiłku fizycznego i prac na wysokości”.

Z poważaniem,

Grzegorz Jaroszczyk, prawnik