Walczyli o niepodległość Polski

Z okazji Narodowego Święta Niepodległości prezentujemy osiem historii osób z wrodzoną lub nabytą niepełnosprawnością, które walczyły o wolność Polski. Zachęcamy do przeczytania!

Prezentujemy osiem sylwetek
(po kliknięciu w nazwisko można zostać przekierowanym do historii wybranej osoby):

1. Jerzy Bajan
2. Juliusz Bursche
3. Antoni Pająk
4. Roman Petrykiewicz
5. Jan Silhan
6. Walery Sławek
7. Edwin Norbert Wagner
8. Stanisław Zdanowski

Jerzy Bajan

1901–1967
pilot akrobata, oficer

Pułkownik Wojska Polskiego, mistrz akrobacji powietrznych i twórca akrobacji zespołowej w Polsce. Pod koniec życia cierpiał na chorobę Parkinsona, w wyniku której zmarł.

Jako 17-latek wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, w 1918 r. jako jedno z Orląt bronił Lwowa. W wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. walczył najpierw jako kawalerzysta, a potem żołnierz piechoty. Służbę w lotnictwie rozpoczął na początku lat 20., a z ich końcem zaczął się pasjonować powietrznymi akrobacjami. Sformował Krakowską Trójkę Akrobacyjną, zwaną też Trójką Bajana, prezentującą figury akrobatyczne trzech samolotów myśliwskich PWS-A. Ich skrzydła podczas lotu były połączone parcianymi taśmami. W 1933 r. Jerzy Bajan zdobył I miejsce w zlocie gwiaździstym PRL podczas I Międzynarodowego Lotu Alpejskiego do Wiednia. Rok później z mechanikiem Gustawem Pokrzywką zwyciężył w Warszawie w Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge.

Podczas niemieckiego nalotu na Dęblin 2 września 1939 r. został ranny i stracił władzę w lewej ręce. Po klęsce wrześniowej odbudowywał polskie siły powietrzne we Francji, a potem w Anglii, z uwagi na niepełnosprawność pełniąc funkcje sztabowe. Pragnienie latania było jednak zbyt silne. Skonstruował metalowy hak mocowany skórzanym paskiem do bezwładnej dłoni, dzięki czemu mógł operować manetką gazu. W 1942 r. rozpoczął loty w 316. Dywizjonie Myśliwskim „Warszawskim”. Rok później został polskim oficerem łącznikowym w sztabie dowództwa lotnictwa myśliwskiego RAF, czyli de facto dowódcą polskiego lotnictwa myśliwskiego na Zachodzie. Brał także udział w komisji badającej przyczyny katastrofy gibraltarskiej, w której zginął gen. Władysław Sikorski.

Aleksander Gabszewicz, dowódca Dywizjonu 316., tak o nim mówił na antenie Radia Wolna Europa: „Bajan, starszy od pozostałych pilotów o 10–15 lat, wykazał, że jest nie tylko pilotem wyczynowym, ale też niezmiernie wartościowym pilotem bojowym. (...) Był przykładem dla nas, a nie my dla niego. Jerzy Bajan latał zawsze w moim kluczu z numerem 2, jego zadaniem było ochranianie dowódcy. To był mój dowód zaufania do niego”.

W czasie II wojny światowej Jerzy Bajan wykonał 28 lotów bojowych i cztery operacyjne. Po wojnie pozostał z żoną na emigracji w Anglii, żyjąc z renty. Należał do Stowarzyszenia Lotników Polskich, był szefem komisji, która utworzyła spis zestrzeleń dokonanych przez polskich lotników, tzw. listę Bajana. Współorganizował Polski Klub Szybowcowy w Lasham. Jego krewna, Janina z Wowkonowiczów Piekarska, wspomina, że był pilotem-artystą, dla którego latanie było m.in. kwestią poczucia piękna.

Wielokrotnie odznaczany, m.in.: Krzyżem Komandorskim, Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych, a także honorowymi odznaczeniami w Bułgarii, Rumunii i Szwecji. Jego imię noszą ulice w wielu polskich miastach.

Juliusz Bursche

1862–1942
duchowny, biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego

Urodził się w Kaliszu, a zmarł (według oficjalnego świadectwa śmierci) 20 lutego 1942 r. w policyjnym szpitalu więzienia gestapo w berlińskiej dzielnicy Moabit, według zaś innych źródeł – w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Symboliczny grób bp Bursche ma na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul. Młynarskiej w Warszawie.

Gimnazjum ukończył w Warszawie, a studia teologiczne na uniwersytecie w Dorpacie w 1884 r. Od 1885 r. pełnił różne funkcje w Kościele Ewangelicko-Augsburskim: od wikariusza po superintendenta (zwierzchnika) Kościoła w Królestwie Polskim. W latach 1915–1917 przebywał na zesłaniu w Rosji, skąd powrócił w 1918 r.

W 1910 r. Juliusz Bursche uległ poważnemu wypadkowi – na ul. Królewskiej w Warszawie tramwaj zmiażdżył mu stopę. Mimo szybkiej interwencji chirurga musiała być amputowana. Dobrze dobrana proteza i rehabilitacja pozwoliły duchownemu na powrót do obowiązków, m.in. wizytacji parafii na terenie kraju. Wypadek uniemożliwił kontynuowanie pasji, jaką były wysokogórskie wycieczki w Tatrach, ale dzięki protezie chadzał na dalekie spacery.

Muzykalność, ale także wiedza muzyczna pastora Bursche uwidoczniły się podczas prac nad polskojęzycznym śpiewnikiem ewangelickim (wcześniejszy śpiewnik warszawskiego konsystorza był śpiewnikiem niemieckim). Jak wynika z jednego z zachowanych zeszytów, duchowny miał duży udział w opracowaniu melodii i tłumaczeń.

W lutym i marcu 1919 r. przebywał we Francji, by jako rzeczoznawca strony polskiej do spraw terenów Śląska Cieszyńskiego i byłych Prus Wschodnich uczestniczyć w konferencji pokojowej w Paryżu. Opowiadał się za przyłączeniem do Polski Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego. W latach 1919–1920 kierował polskim komitetem plebiscytowym w trakcie przygotowań do plebiscytu na Mazurach. W przededniu II wojny światowej jednoznacznie deklarował: „My, Polacy ewangelicy, którzy jesteśmy integralną cząstką narodu polskiego – nas nie potrzeba nawet wzywać, abyśmy w dziejowej tej chwili złożyli ofiarę mienia i krwi na ołtarzu dobra Ojczyzny. Żadne ofiary nie będą nam zbyt wielkie, aby dać odpór mocy, która urągać śmie majestatowi Rzeczypospolitej”.

3 października 1939 r. został aresztowany i przewieziony do głównej siedziby gestapo w Berlinie. Osadzono go w obozie w Sachsenhausen. Jego nieugiętą postawę oraz odrzucenie niemieckich propozycji wyrzeczenia się polskości podkreślała krajowa prasa konspiracyjna, m.in. w „Biuletynie Informacyjnym” nr 9 z 1942 r.: „Pomimo presji samego Himmlera, pomimo cierpień, jakie spadły za jego nieugiętość na całą rodzinę Burschów, ksiądz biskup nie wyparł się swej polskości i nie uległ przed pokusami proponowanymi przez wroga”.

Został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1922) i pośmiertnie Orderem Orła Białego (2018).

Antoni Pająk

1893–1965
działacz PPS, poseł, Premier Rządu RP na Uchodźstwie

Nie był wykształcony, ukończył zaledwie kilka klas szkoły ludowej w rodzinnej Bestwinie, po czym w wieku 16 lat zaczął pracę. Zatrudnił się na Śląsku Cieszyńskim i po dwuch latach, mając doświadczenie jako robotnik fabryczny i górnik, wstąpił do Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Działał również w Stowarzyszeniu Młodzieży Robotniczej „Siła”. W ramach działalności patriotyczno-niepodległościowej dołączył do Towarzystwa „Sokół”.

W okresie I wojny światowej był żołnierzem II Brygady Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1914 i 1915 r. został ciężko ranny. Po tzw. kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej i wysłany na front rosyjski. Ponownie ciężko ranny trafił do szpitala. Zbiegł jednak i dotarł do Krakowa. Tu zapisał się do Państwowej Szkoły Przemysłowej. W 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu wojsk austriackich przez formujące się władze polskie, ale już w styczniu kolejnego roku z powodu niepełnosprawności został zwolniony z Wojska Polskiego.

Antoni Pająk był posłem na sejm w latach 1928–1930. Jako parlamentarzysta pracował m.in. w komisji opieki społecznej i inwalidzkiej. Po przewrocie majowym w 1926 r. został komisarzem rządowym miasta Biała. Był działaczem PPS, angażował się też w pracę socjalistycznych organizacji gospodarczych, oświatowych i wydawniczych oraz Rady Miejskiej w Białej. Działał w zarządzie miejscowej Kasy Chorych i Spółdzielni Robotników, a od 1931 r. w zarządzie Okręgowego Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego. W tym samym roku zaczął intensywną pracę w Związku Inwalidów Wojennych, którego był współzałożycielem.

Po wybuchu wojny 1939 r. wraz z żoną Marią i dwojgiem dzieci wyjechał do Skałatu nad Zbruczem, na tereny zajęte przez Armię Czerwoną. W czerwcu 1940 r. deportowano ich do Jakucji, a rok później Antoni Pająk został aresztowany.

W wyniku amnestii w 1942 r. odzyskał wolność i został delegatem moskiewskiej Ambasady RP ds. opieki nad obywatelami polskimi przebywającymi w Jakuckiej Autonomicznej Republice Radzieckiej. W tym samym roku został ponownie aresztowany i wydalony poza granice ówczesnego ZSRR. W Iranie otrzymał posadę w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej. Był delegatem ministerstwa ds. opieki nad ludnością polską przy Armii Polskiej na Środkowym Wschodzie. Po jakimś czasie został przewieziony wraz z innymi uchodźcami do Palestyny. Angażował się tu w działalność oświatową i polityczną wśród uchodźców z Polski. W 1948 r. wyjechał z rodziną na stałe do Wielkiej Brytanii. W Londynie współtworzył polskie gazety: „Tygodnik", „Gazetę Powszechną”, „Głos Powszechny” i „Rzeczpospolitą Polską”. W latach 1954–1955 był na uchodźstwie ministrem w Rządzie Stanisława Mackiewicza, a w okresie 1955–1965 – premierem. Kilka miesięcy później zmarł na serce.

Roman Petrykiewicz

1901–1986
obrońca Lwowa, działacz społeczny, prezes

Urodził się we Lwowie w wielce zasłużonej patriotycznej rodzinie. Miał siedmioro rodzeństwa, z których kilkoro było niesłyszących. Wszyscy członkowie rodziny byli uczestnikami walk w obronie Lwowa i w wojnie polsko-sowieckiej.

Ojciec (który był wójtem jednej z dzielnic Lwowa) oraz dwóch braci Pana Romana zginęli w obronie miasta i spoczęli na Cmentarzu Orląt Lwowskich. Najmłodszy z braci, Antoś – jako jeden z żołnierzy oddziału „Straceńców” Romana Abrahama – zmarł wskutek ran odniesionych w dramatycznej bitwie o Persenkówkę w wieku 13 lat. Został najmłodszym kawalerem Orderu Virtuti Militari, nadanego mu pośmiertnie przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego.

Roman Petrykiewicz, starszy z braci, całe życie mocno przeżywał fakt, że w powojennej Polsce (po 1945 r.) nie można było mówić o bohaterskich postawach Orląt Lwowskich. Był jednym z pięciu niesłyszących ochotników walczących w obronie Lwowa.

Słuch stracił w dzieciństwie w wyniku powikłań po szkarlatynie. Potem znalazł się w grupie współzałożycieli (1925) Polskiego Związku Towarzystw Głuchoniemych i aż do wybuchu II wojny światowej był jego drugim wiceprezesem.

W pierwszych latach po wojnie znalazł się wraz z rodziną w Bytomiu, gdzie kontynuował działalność społeczną w środowisku osób głuchych. Gdy w 1952 r. został wybrany na wiceprezesa Zarządu Głównego Polskiego Związku Głuchoniemych i Ich Przyjaciół, przeniósł się ze Śląska do Warszawy.

W 1955 r. organizacja zmieniła nazwę na Polski Związek Głuchych i wtedy też Roman Petrykiewicz został jej prezesem. Jego wielką zasługą było zbudowanie silnej organizacji, wzrost jej znaczenia i konkretne osiągnięcia, jakimi były m.in.: podjęcie działalności gospodarczej Związku oraz opracowanie unikatowej w świecie koncepcji rehabilitacji najmłodszych dzieci, realizowanej w ogólnopolskiej sieci poradni. Funkcję prezesa sprawował do czasu przejścia na emeryturę w 1967 r.

W tym samym roku z inicjatywy Romana Petrykiewicza jako prezesa Polskiego Związku Głuchych, a zarazem członka biura i wiceprezesa Światowej Federacji Głuchych (1959–1971), w warszawskim Pałacu Kultury i Nauki odbył się V Kongres Światowej Federacji Głuchych pod hasłem „Głusi wśród słyszących”. To był ogromny sukces i – jak dotąd – największa impreza zorganizowana w Polsce dla osób niesłyszących. Wzięło w niej udział blisko trzy tysiące osób.

W 1948 r. Roman Petrykiewicz został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.

Zmarł w wieku 86 lat i został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

Jan Silhan

1889–1971
działacz społeczny, kapitan Wojska Polskiego, tyflolog

Urodził się i wychowywał w Kijowie. Na tamtejszej Politechnice im. cara Aleksandra II rozpoczął studia inżynierskie, które musiał przerwać, gdyż z powodu działalności w Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji został skazany na 10 miesięcy więzienia. Dyplom obronił na Politechnice Lwowskiej w 1913 r.

Podczas I wojny światowej został wysłany na front serbsko-austriacki. W walce pod Šabacem 6 listopada 1914 r. wskutek postrzału stracił wzrok. Mimo starań lekarzy w budapesztańskiej klinice nie udało się go uratować.

W 1915 r. wyjechał do Wiednia; tu dwa lata uczęszczał na zajęcia w Instytucie Wychowawczym Niewidomych Dzieci, a także na wykłady z pedagogiki na Wydziale Filozoficznym tamtejszego uniwersytetu. Rok później ożenił się ze szpitalną asystentką, Margit Krausz, i u jej boku poświęcił resztę życia działalności na rzecz osób niewidomych. We wrześniu 1917 r. zorganizował we Lwowie, a następnie prowadził Szkołę dla Ociemniałych Żołnierzy, w której uczono alfabetu Braille’a oraz produkcji szczotek i koszyków. Za jego kadencji ponad 180 kombatantów znalazło w ośrodku wsparcie w zdobywaniu życiowej samodzielności.

W 1921 r. został awansowany do stopnia kapitana. Mimo niepełnosprawności pełnił obowiązki w czynnej służbie wojskowej jeszcze przez 12 lat po utracie wzroku. W okresie międzywojennym Jan Silhan uczestniczył w organizowaniu instytucji niosących pomoc osobom niewidomym. Przyczynił się do powstania Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi Żołnierzami i Oficerami Wojny „Latarnia” w Warszawie i we Lwowie. Doprowadził do ujednolicenia niespójnego wtedy jeszcze alfabetu Braille’a. Władał kilkoma językami obcymi, w tym esperanto. W 1934 r. wybrano go na wiceprzewodniczącego, a później przewodniczącego – posługującej się esperanto – Światowej Federacji Związków Niewidomych (Universala Asocio de Blindul- Organizajoj; UABO), z siedzibą w Szwecji.

Podczas II wojny światowej udzielał we Lwowie tajnych lekcji matematyki i języków obcych, ale przeniósł się na stałe do Krakowa. Tu jako przewodniczący oddziału Związku Pracowników Niewidomych RP rozszerzył zasięg działania tej organizacji na skalę ogólnokrajową. Był członkiem Zarządu Głównego Polskiego Związku Niewidomych (PZN). Prowadził też repetytoria w Zakładzie Matematyki w Akademii Górniczo-Hutniczej.

Po 1950 r. włączył się w działalność wydawniczą PZN. W „Pochodni” redagował kronikę zagraniczną. Powołał do życia kwartalniki ukazujące się w druku punktowym: „Niewidomy Masażysta” i esperancki „Pola Stelo”. Z jego inicjatywy powstały Szkoła Muzyczna dla Dzieci Niewidomych przy ul. Józefińskiej w Krakowie i ośrodek szkolenia masażystów.

Został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi. Zmarł w Krakowie i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.

Walery Sławek

1879–1939
polityk, trzykrotny premier, marszałek sejmu, oficer

Urodził się w zubożałej rodzinie szlacheckiej herbu Prus na Podolu. Uczył się w gimnazjum w Niemirowie i Wyższej Szkole Handlowej im. Kronenberga w Warszawie.

W 1900 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Był organizatorem struktur partyjnych i zajmował się rozprowadzaniem nielegalnych wydawnictw. Partię postrzegał jako narzędzie odzyskania niepodległości. W 1901 r. został zwierzchnikiem warszawskiej komórki PPS. W 1902 r. w Wilnie poznał Józefa Piłsudskiego. Rok później został aresztowany przez władze carskie, ale po pół roku uciekł. Rozpoczął tworzenie zbrojnego ramienia partii. W 1905 r. został aresztowany i osadzony w warszawskiej Cytadeli, po czym uwolniony na mocy amnestii.

W 1906 r. podczas przygotowań do zamachu na pociąg pocztowy w jego dłoniach eksplodowała bomba karbonitowa, poważnie go raniąc. Stracił lewe oko i ogłuchł na lewe ucho, w prawej ręce stracił trzy, a w lewej – dwa palce. Przeszedł osiem operacji, ale blizny na twarzy do końca życia ukrywał pod brodą. Został aresztowany przez carską policję i wydalony z kraju. Nadal brał udział w życiu politycznym, lecz przeżywał załamanie związane i z niepełnosprawnością, i ze śmiercią ukochanej Wandy Juszkiewiczówny. Nie związał się już z żadną kobietą.

Po wybuchu I wojny światowej wszedł w skład sztabu I Brygady Legionów Polskich. Był jednym z założycieli powołanej w 1914 r. Polskiej Organizacji Narodowej i referentem politycznym w Komendzie Naczelnej późniejszej Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1917 r. aresztowany przez Niemców i osadzony w Cytadeli, następnie w Szczypiornie i Modlinie, wolność odzyskał w listopadzie 1918 r. Wstąpił w szeregi Wojska Polskiego. W wojnie polsko-bolszewickiej był m.in. szefem sekcji politycznej Oddziału II Sztabu Generalnego.

Awansowany na stopień majora został skierowany do Głównej Komendy Armii Semena Petlury. Był współautorem tekstu polsko-ukraińskiej konwencji wojskowej. Po powrocie z Ukrainy w stopniu podpułkownika wszedł w skład Polskiej Ekspozytury Wojskowej przy rządzie Ukraińskiej Republiki Ludowej, tu pośredniczył między Piłsudskim a Petlurą.

Był prezesem Związku Legionistów, współtwórcą Konfederacji Ludzi Pracy. Po zamachu majowym wrócił do czynnej służby wojskowej, pełniąc od 1927 r. obowiązki oficera do zleceń specjalnych marszałka Piłsudskiego. Jako członek Gabinetu Prezesa Rady Ministrów przy rządzie Kazimierza Bartla współtworzył koncepcję powołania Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem i został jego prezesem (1928–1935). Od 1928 do 1938 r. był posłem, marszałkiem sejmu i trzykrotnie premierem. Współtworzył Konstytucję kwietniową (1935). W 1936 r. został prezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego.

2 kwietnia 1939 r. strzelił sobie w głowę. Wcześniej napisał: „Odbieram sobie życie. Nikogo proszę nie winić. (...) Spaliłem papiery o charakterze prywatnym, a także wręczone mi w zaufaniu. (...) Bóg Wszystkowidzący może mi wybaczy moje grzechy i ten ostatni”.

Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego, Orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Edwin Norbert Wagner

1899–1944
polityk, legionista, poseł na sejm, działacz

Urodził się jako syn urzędnika. W młodości był działaczem skautingowym. Podczas I wojny światowej został żołnierzem 9.kompanii 6. pułku piechoty Legionów Polskich.

Po tzw. kryzysie przysięgowym został przeniesiony do armii austriackiej. W maju 1920 r. w bitwie nad Berezyną był ranny, utracił wzrok i dostał się do niewoli. Po powrocie do kraju pozostał w służbie czynnej mimo niepełnosprawności. W okresie pokoju był oficerem 2. pułku piechoty Legionów w Pińczowie.

Zaangażował się w działalność społeczną w organizacjach skupiających inwalidów wojennych. Jego działalność zaowocowała uzyskaniem dla osób ociemniałych koncesji na handel artykułami monopolowymi: solą, spirytusem oraz tytoniem, a także wybudowaniem z własnych składek domu wypoczynkowego dla inwalidów w Muszynie Zdroju i szkoły zawodowej w Bydgoszczy.

Z ramienia Związku Inwalidów Wojennych RP pełnił urząd jednego z trzech wiceprzewodniczących Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. Działał w Międzynarodowej Organizacji Inwalidów Wojennych (CIAMAC) oraz w Międzysojuszniczej Federacji Byłych Kombatantów (FIDAC), a także w Stałym Komitecie Międzynarodowym Byłych Kombatantów (CIPAC). Z listy państwowej Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem wszedł do sejmu III, IV i V kadencji. Był działaczem piłsudczykowskiego Obozu Zjednoczenia Narodowego.

Podczas okupacji niemieckiej współorganizował Polski Związek Wolności. Prowadził też nasłuch radiowy dla potrzeb wydawanego od listopada 1939 r. podziemnego pisma „Za Wolność”. Dwukrotnie aresztowany przez Niemców został przez nich zamordowany, ale dokładna data i miejsce śmierci nie są znane. Według jednych źródeł zastrzelono go po wyprowadzeniu za bramę Pawiaka, według innych – trafił do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie został rozstrzelany pod koniec 1944 r.

Za swą działalność Edwin Wagner uhonorowany został Krzyżem Virtuti Militari V klasy (1921), Krzyżem Niepodległości (1932), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1937), Krzyżem Walecznych i francuską Legią Honorową.

Stanisław Zdanowski

1899–1966
żołnierz, działacz niepodległościowy, urzędnik, społecznik

Jako 15-latek przerwał naukę w gimnazjum i wstąpił do Legionów Piłsudskiego. Od września 1914 r. w szeregach I batalionu 1. Pułku Piechoty Legionów brał udział w serii bitew. W trakcie swojej ostatniej, pod Jastkowem w 1915 r., został poważnie ranny w nogę, bok i klatkę piersiową. Nieprzytomny w wyniku odniesionych ran został uznany za martwego. Uratowano go dosłownie w ostatniej chwili – gdy zasypywany w masowej mogile ruszył się i jęknął. Jego nazwisko zostało już jednak odnotowane w spisie poległych i do dziś figuruje na pomniku.

Lekarze w Wiedniu uratowali mu nogę, mimo to nie wrócił do pełnej sprawności i musiał opuścić szeregi legionistów. Wkrótce potem wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, a po odrodzeniu się Państwa Polskiego służył w Wojsku Polskim, gdzie był dowódcą kompanii garnizonowej w Łukowie. Z wojska został zwolniony w 1920 r. z powodu odnowienia się ran. Od 1918 r. służbę w wojsku łączył z pracą w służbie cywilnej, a po zakończeniu kariery wojskowej skupił się właśnie na niej. Najpierw pracował w sekcji gospodarczej Rady Powiatowej Łukowskiej, a po przeniesieniu się do Siedlec przez blisko 10 lat był sekretarzem w inspektoracie szkolnym. Później pełnił funkcję ławnika w magistracie Siedlec, następnie był wiceprezydentem miasta (1931–1939). W czasie swojej kadencji przyczynił się m.in. do budowy szkół, domów dla robotników, wodociągów miejskich i rozbudowania sieci kanalizacyjnej. Swój czas poświęcał również pracy społecznej, za co w 1938 r. otrzymał nadany przez prezydenta Ignacego Mościckiego Złoty Krzyż Zasługi.

Po wybuchu II wojny światowej dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w Ostaszkowie i Kozielsku, pracował też w sowchozie w Popielowie koło Smoleńska. Do Siedlec wrócił w 1941 r., został wtedy powołany przez Niemców z powrotem na stanowisko wiceprezydenta, a od 1942 r. pełnił obowiązki burmistrza.

W tym czasie włączył się też do pracy w Związku Walki Zbrojnej. W 1943 r. zorganizował uroczystości pogrzebowe 23 ofiar wysiedleń z Zamojszczyzny. Dziesięciotysięczny kondukt pogrzebowy przerodził się w marsz antyniemiecki, a jego organizator został aresztowany przez gestapo i zesłany do Auschwitz-Birkenau, skąd przewieziono go do obozów w Oranienburgu i Schwarzheide. Życie upomniało się o niego po raz kolejny, gdy uszedł cało z marszu śmierci – 9 maja 1945 r. odzyskał wolność w Nowym Mieście w Sudetach.

Po wojnie przeniósł się z rodziną do Wrocławia, gdzie był pełnomocnikiem PCK na Okręg Dolnośląski. Zaangażował się w działalność społeczną, zainicjował m.in. akcję dożywiania młodzieży, opiekę nad repatriantami i ofiarami obozów oraz organizował Koła Młodzieży PCK. Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1920.

Więcej historii bohaterów z przeszłości możesz przeczytać
w publikacji Integracji pt.
„Lista Mocy. Edycja specjalna. 100 wyjątkowych Polek i Polaków
z niepełnosprawnością, działających w latach 1918–2018”.