Anatomia Kręgosłupa

Anatomia kręgosłupa

Kręgosłup stanowi centralnie położony narząd podporowy ciała człowieka. Kręgi otaczają rdzeń kręgowy i pełnią taką samą rolę ochronną dla ośrodkowego układu nerwowego, jaką czaszka dla mózgu. Kręgosłup składa się z 24 kręgów ułożonych jeden na drugim. Na szczycie pierwszego kręgu szyjnego umieszczona jest czaszka. Pierwszych siedem górnych kręgów nazywane są kręgami szyjnymi (C1-C7). Poniżej położone kręgi będące elementem klatki piersiowej nazywane są kręgami piersiowymi. Kręgów piersiowych jest dwanaście (Th1-Th12). Z każdym z kręgów piersiowych połączone są po dwa żebra. Wszystkie żebra wraz kręgami piersiowymi otaczają i chronią serce i płuca.

Brzuszna część kręgosłupa jest kształtowana przez pięć kręgów lędźwiowych (L1-L5). Są masywniejsze niż wyżej leżące kręgi piersiowe, które to z kolei są większe niż kręgi szyjne. Zwiększająca się masa i rozmiar kręgów od góry W dół powodowana jest przystosowaniem wzrastającej masy ciała. Poza kręgami C1 i C2 wszystkie kręgi są podobne w budowie. Budowę typowego kręgu przedstawiają rys. 1 i 2.

Zbudowany jest on z masywnego trzonu oraz dwóch blaszek łukowatych łączących się z tyłu. Powstała w ten sposób przestrzeń nazywa się otworem kręgowym, która przy połączeniu wszystkich kręgów nazywana jest kanałem kręgowym. W kanale kręgowym zlokalizowany jest rdzeń kręgowy i nerwy rdzeniowe. Do wystających z łuków wyrostków przyczepione są mięśnie i więzadła zespalające kręgosłup w element dynamiczny. Jedynym elementem wyczuwalnym przez skórę są wyrostki kolczyste. Model ułożenia kręgów przedstawia rys. 3.

Pomiędzy trzonami kręgowymi znajdują się małe chrząstki włókniste wraz z krążkami międzykręgowymi. Nazywane są potocznie dyskami. Stanowią one absorber wstrząsu. Kręgi połączone są ściśle przez mocne więzadła, które ograniczają nadmierną ruchomość kręgosłupa. Kręgi, dyski i więzadła zdolne są utrzymać poprawne ułożenie względem siebie, przez co chronią skutecznie rdzeń kręgowy przed różnymi urazami.

Między sąsiadującymi kręgami znajdują się otwory kręgowe po obu stronach, przez które wychodzą z kanału kręgowego korzenie nerwów. Poniżej kręgu L5 znajduje się kość krzyżowa, która powstała w wyniku stopienia się w całość kilku kręgów krzyżowych i ogonowych.

Możliwości funkcjonalne w zależności od poziomu uszkodzenia

Na poziomie C1-C3: Ograniczenie ruchu głowy i szyi

Oddychanie: Często zależne od wentylowania respiratorem układu oddechowego.
Komunikacja: mówienie czasami jest trudne, bardzo ograniczone albo niemożliwe. Jeżeli zdolność mówienia jest ograniczona, komunikacja może być niezależna od ust i ułatwiona dzięki nowoczesnym technologiom jak komputery dla mowy lub pisania. Efektywna ustna komunikacja pozwala pacjentowi z uszkodzeniem rdzenia kręgowego kierować codziennymi czynnościami jak: kąpanie, ubieranie się, higieną osobistą, przenoszenie się jak również higieną pęcherza i jelit.
Dzienne zadania: Towarzysząca technologia umożliwia niezależność w wykonywaniu zadań takich jak: przewracanie się na boki, używanie telefonu i sterowanie włącznikami świateł i różnych przyrządów.
Poruszanie się: korzystanie z elektrycznego wózka inwalidzkiego przez sterowanie za pomocą ust lub podbródka.

Na poziomie C3-C4: Zwykle kontrola poruszaniem szyi. W indywidualnych przypadkach od C4 może wzruszać ramionami.

Oddychanie: może początkowo wymagać respiratora dla wspomagania oddychania; zwykle pacjent dostosowuje oddech bez konieczności korzystania respiratora.
Komunikacja: normalna.
Dzienne zadania: przy wyposażeniu w specjalne udogodnienia można wykonać podstawowe czynności, Niektórzy mogą zmniejszać zależność od innych. osób w przypadku karmienia i niezależnie nastawiać łóżko z dostosowanym kontrolerem.

Na poziomie C5: Kontrola ruchów głowy i szyi, można wzruszać ramionami i poruszać barkami. Możliwe jest również zginanie łokci i skręcanie dłoni do wewnątrz.

Dzienne zadania: niezależność w jedzeniu, piciu, myciu twarzy, szczotkowaniu zębów; golenie i czesanie włosów po wyposażeniu w sprzęt ułatwiający wykonywanie tych czynności.
Zdrowie: można zarządzać własnym zdrowiem przez wykonywanie samemu ćwiczeń oddechowych i przemieszczanie się na różne strony.
Poruszanie się: możliwe posiadanie siły, aby pchać ręczny wózek inwalidzki na krótkie odległości na gładkich powierzchniach. Elektryczny wózek inwalidzki kierowany ręcznie typowo jest używany dla codziennych czynności. Kierowanie pojazdami możliwe jest po wyposażeniu samochodu w specjalne osprzętowienie.

Na poziomie C6: Możliwy ruch głową, szyją, barkami, ramionami, nadgarstkami. Wzruszanie ramionami, zginanie łokci, skręcanie dłoni i prostowanie nadgarstków.

Dzienne zadania: z pomocą wyposażenia można uzyskać większy spokój i niezależność; codzienne czynności karmienia, kąpania, osobistej higieny i ubierania się. Możliwe jest uniezależnienie od innych osób w wykonywaniu lekkich obowiązków domowych.
Zdrowie: możliwa jest obserwacja czystości skóry, wykonywanie samemu ćwiczeń oddechowych i przemieszczanie się na różne strony w łóżku.
Poruszanie się: niektórzy mogą przenosić się samodzielnie na wózek, ale często wymagają zaopatrzenia w śliską deskę. Możliwe korzystanie z ręcznego wózka inwalidzkiego dla codziennych czynności, ale dla większej samodzielności należy korzystać z wózka elektrycznego.

Na poziomie C7: Podobny ruch jak u pacjentów z uszkodzeniem C6, z dodatkową zdolnością wyprostu łokci.

Dzienne zadania: zdolność wykonywania codziennych obowiązków. Mniejsza konieczność stosowania pomocy w potrzebie uzyskania niezależnego życia.
Zdrowie: zdolność korzystania z wózka inwalidzkiego.
Poruszanie się: codziennie korzystanie z ręcznego wózka inwalidzkiego. Można przemieszczać się z większą łatwością.

Na poziomie C8-Th1: Dodatkowa siła i precyzja palców z ograniczoną albo naturalną funkcją ręki.

Dzienne zadania: można żyć niezależnie bez niezbędnego oprzyrządowania w czasie kąpieli, karmienia, wypróżniania się, wykonywania czynności higieny jamy ustnej i twarzy, ubierania się.
Poruszanie się: używany ręczny wózek inwalidzki; można przemieszczać się bez pomocy.

Na poziomie Th2-Th6: Normalna funkcja ruchowa głowy, szyi, ramion, przedramion, dłoni i palców. Zwiększenie używania mięśni międzyżebrowych i klatki piersiowej.

Dzienne zadania: zdolność siedzenia bez konieczności podpierania się.
Poruszanie się: to samo jak powyżej.
Zdrowie: możliwość wykonania w pełni czynności kaszlu.

Na poziomie Th7-Th12: Zwiększenie funkcji ruchowych o kontrolę czynności jamy brzusznej

Dzienne zadania: zdolność siedzenia bez konieczności podpierania się.
Poruszanie się: to samo jak powyżej.
Zdrowie: możliwość wykonania w pełni czynności kaszlu.

Na poziomie L1- L5: Powrót czynności ruchowych biodra i kolana.

Poruszanie się: możliwe chodzenie przy zastosowaniu aparatów ortopedycznych stabilizujących kończyny dolne. Przy niższych poziomach uszkodzenia możliwość swobodnego poruszania się.

Na poziomie S1- S5: Zależnie od poziomu uszkodzenia, różne są stopnie powrotu funkcji pęcherza, jelit i czynności seksualnych.

Poruszanie się: powiększana zdolność chodzenia z zastosowaniem lub bez zaopatrzenia ortopedycznego.