Układ moczowy

Układ moczowy

Układ moczowy składa się pięciu większych elementów:

Nerki

Dwie nerki stanowią filtr usuwające nadmiar wody i produktów przemiany materii z krwi i wydalają ją w postaci moczu. Mocz jest produkowany cały czas.

Moczowody

Od każdej nerki odchodzą cienkie przewody, które łączą się z pęcherzem. Mocz płynie na dół moczowodami od nerek do pęcherza. Moczowody mają jednokierunkowe zwieracze tak, więc mocz nie może płynąć w tył do nerki od pęcherza.

Pęcherz moczowy

Pęcherz moczowy jest rozciągliwym workiem leżącym w miednicy. Jest w stanie powiększać swą objętość, aż jesteśmy gotowi oddawać mocz. Ściany pęcherza są utworzone przez mięsień nazywanym mięśniem wypieraczem. Kiedy jesteśmy gotowi oddawać mocz, mięsień wypieracz pomaga usuwać mocz z pęcherza. Dolna część pęcherza, przechodząca w cewkę moczową nazywana jest szyją pęcherza moczowego.

Mięśnie zwieracze

Mięśnie zwieracze zewnętrzny i wewnętrzny tworzą dookoła cewki moczowej pierścień utrzymujący mocz w pęcherzu. Kiedy jesteśmy gotowi oddawać mocz, mięśnie te rozluźniają się i pozwalają na swobodny wypływ moczu z pęcherza.

Cewka moczowa

Cewka moczowa jest małym przewodem, przez który mocz wypływa z pęcherza na zewnątrz ciała. Męska cewka moczowa ma długość ok. 12-16cm natomiast u kobiet ma 1,53cm długości.

Mechanizm fizjologicznego oddawania moczu

Normalnie, kiedy pęcherz będzie stawać się wypełniony (ok. 1-2 filiżanek dla większości ludzi), zakończenia nerwowe ściany pęcherza posyłają wiadomość do mózgu przez rdzeń kręgowy. Mózg odsyła wiadomość do pęcherza do wykonania skurczu mięśnia wypieracza i rozluźnienia mięśnia zwieracza cewki moczowej. Jeżeli nie można dostać się do toalety, mózg opóźnia wiadomości aż do momentu, kiedy jest możliwość oddania moczu.

Mechanizm oddawania moczu po uszkodzenia rdzenia kręgowego

Pęcherz, wraz z całym ciałem, po uszkodzeniu rdzenia kręgowego, przechodzi dramatyczne zmiany. Od momentu urazu informacje między pęcherzem i mózgiem nie mogą wędrować do góry i na dół rdzenia kręgowego tak, że wzór opisywany powyżej jest zaburzony. Zależnie od typu uszkodzenia rdzenia kręgowego pęcherz może stawać się "wiotkim" albo "nadmiernie aktywnym" (spastyczny). W niepełnych uszkodzeniach rdzenia kręgowego i następującej regeneracji dróg rdzeniowych możliwe jest spontaniczne opróżnianie pęcherza.

Pęcherz wiotki

W pęcherzu wiotkim traci napięcie i siłę wypierającą mięsień wypieracz tak, że nie daje możliwości dla opróżniania się pęcherza. Ten typ uszkodzenia powoduje, że pęcherz łatwo może być przepełniony i rozciąga się nadmiernie, przez co mocz może uszkadzać ścianę pęcherza i powiększa ryzyko zakażeń. Opróżnianie zwiotczałego pęcherza może być wykonywane różnymi technikami takimi jak: zabieg Credego, Valsalvy lub przerywanym cewnikowaniem. Jest bardzo ważne, ażeby nie pozwolić by pęcherz został przepełniony nawet, jeśli należy wykonać cewnikowanie w nocy.

Pęcherz spastyczny

Mięsień wypieracz w nadmiernie aktywnym pęcherzu może znacznie zwiększać swoje napięcie i może kurczyć się automatycznie, powodując nietrzymanie moczu. Czasami zwieracz pęcherza nie współpracują właściwie z mięśniem wypieraczem i koniecznym staje się leczenie farmakologiczne albo chirurgiczne.

Leczenie

Cewnik Foley'a lub cewnik nadłonowy
Cewniki są elastycznymi giętkimi przewodami wsuwane przez cewkę moczową albo nadłonowo do pęcherza moczowego, gdzie znajdujący się na końcu balon utrzymuje cewnik na miejscu i zabezpiecza go przed usunięciem. Pozostawać w pęcherzu powinien stale, tak ażeby pęcherz nigdy nie był pełen.

Cewnikowanie przerywane
Drenowanie pęcherza należy wykonywać kilka razy dziennie przez wkładanie cienkiego gumowego albo plastikowego giętkiego cewnika. Cewnik ten nie pozostaje w pęcherzu między cewnikowaniami.

Uridon
Wykonany z gumy lateksowej lub silikonowej; nakładany na prącie połączony drenem z workiem do gromadzenia moczu.

Stymulowanie opróżniania pęcherz moczowego
Polecanych jest kilka sposobów opróżniania pęcherza moczowego. Należą do nich:

• drażnienie pęcherza moczowego per rectum,
• zabieg Crede'go - wykonuje się go przez naciskanie na podbrzusze okolicy pęcherza.
• opukiwanie - obszar ponad pęcherzem jest opukiwany końcami palców albo dłonią, lekko i wielokrotnie, powodując pobudzanie mięśnia wypieracza pęcherza moczowego.
• próba Valsalvy - wykonujemy ją zwiększaniem ciśnienia w jamie brzusznej w sposób zbliżony do parcia w czasie oddawania stolca.

Alternatywy chirurgiczne

Użycie wyrostka robaczkowego do wytworzenia połączenia pęcherza ze ścianą jamy brzusznej i umożliwienia cewnikowania.

• Powiększenie pęcherza
• Sphincterotomia. Polega na przecięciu mięśnia zwieracza. Zabieg chirurgiczny osłabia szyję pęcherza i mięsień zwieracz, dzięki czemu mocz ma ułatwiony wypływ. Po zabiegu tym mocz będzie oddawany mimowolnie. Koniecznym stanie się stosowanie cewników wewnętrznych lub zewnętrznych.