Czy mogę przejść z emerytury na świadczenie pielęgnacyjne?
Jestem mamą córki z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Mam pytanie, jestem na emeryturze w wieku 62 lat ze względu na bardzo niską emeryturę chciałam ją zawiesić i przejść na świadczenie pielęgnacyjne, Czy mogę tak zrobić, bo z tego co wiem, to tak, ale potrzebna mi jest podstawa prawna.
Szanowna Pani,
co do zasady, osoby które mają ustalone prawo do emerytury lub renty (z wyjątkiem renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy), nie mogły mieć przyznanego świadczenia pielęgnacyjnego. Organy pomocy społecznej powoływały się w odmowach przyznania świadczenia pielęgnacyjnego na art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy z 28 listopada 2003 o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111 ze zm.).
Ta sytuacja zmieniła się dopiero wraz z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 20 lutego 2019 r. (sygn. akt II SA/Go 833/18), który jako pierwszy uwzględnił skargę matki będącej na emeryturze. Sąd uznał bowiem, że wykładnia, która pozbawia opiekuna na emeryturze całości świadczenia pielęgnacyjnego, narusza zasadę równego traktowania. Jego zdaniem aby ta zasada była realizowana, opiekun powinien otrzymywać różnicę między wysokością świadczenia pielęgnacyjnego a jego emeryturą.
W tym samym kierunku poszły wyroki również innych WSA, m.in. w Gdańsku, Krakowie i Rzeszowie. Natomiast odmienne stanowisko w takich sprawach zajął WSA w Poznaniu (np. sygn. akt II SA/Po 805/19, 662/19, 1012/19). Jego zdaniem wypłata świadczenia pielęgnacyjnego w formie wyrównania stoi w sprzeczności z art. 17 ust. 3 ustawy, który określa jego wysokość jednoznacznie kwotowo i nie pozwala organowi administracji na jej samodzielne ustalanie. Ponadto ta droga powoduje komplikacje w ustaleniu kwoty świadczenia, np. w sytuacji otrzymania przez opiekuna 13 emerytury oraz w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Dlatego właśnie WSA w Poznaniu uważa, że opiekun powinien dokonać wyboru korzystniejszego dla niego wsparcia i jeśli jest nim świadczenie pielęgnacyjne (bo jest wyższe), to powinien wystąpić do ZUS o zawieszenie emerytury.
Zgodnie zaś z wyrokiem NSA z 30 kwietnia 2020 r. (sygn. akt I OSK 1546/19) opiekun osoby z niepełnosprawnością, który pobiera emeryturę lub rentę niższą niż świadczenie pielęgnacyjne, ma prawo do wyrównania różnicy między kwotą emerytury lub renty a kwotą świadczenia pielęgnacyjnego. Tak więc wskazówką dla Pani są powyższe wyroki, z niejednolitą, niestety, linią orzeczniczą. Warto zasięgnąć informacji w MOPS czy w takim przypadku jak Pani, odrzucają przyznanie świadczenia i decyduje SKO i sąd, czy też je przyznają i czy wymagają, a jeśli tak, to jakiego zaświadczenia z ZUS o zrzeczeniu się/zawieszeniu prawa do emerytury. Należy o to zadbać, by końcu nie znaleźć się przez dłuższy czas bez środków do życia. W razie wątpliwości może Pani skorzystać z nieodpłatnej porady prawnej.
Z poważaniem,
Anita Siemaszko, prawnik