Zamiana emerytury na świadczenie pielęgnacyjne
Na jaką ustawę bądź art. prawny mogę powołać się składając wniosek o zamianę emerytury na świadczenie pielęgnacyjne, które pobieram od 1.10.2020 r.? Prawo do emerytury nabędę dnia 04.04.2022 r. Czy wypłata świadczenia pielęgnacyjnego przysługiwać mi będzie za cały miesiąc kwiecień, czy tylko przez te 3 dni. Kiedy powinnam złożyć wniosek do ZUS i czy ZUS może wydać mi decyzję odmowną?
Szanowna Pani,
przejście na świadczenie emerytalne jest prawem, a nie obowiązkiem osoby uprawnionej. Do niedawna osobom, które miały ustalone prawo do emerytury lub renty (z wyjątkiem renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy), odmawiano przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Organy pomocy społecznej powoływały się w odmowach przyznania świadczenia pielęgnacyjnego na art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy z 28 listopada 2003 o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111 ze zm.). Obecnie sądy przychodzą opiekunom z reguły z pomocą i, stosując prokonstytucyjną wykładnię przepisów, przyznają im świadczenie. Ale jedne przyznają świadczenie w wysokości różnicy między świadczeniem pielęgnacyjnym a emeryturą, inne wypłatę wsparcia uzależniają od zrzeczenia się emerytury. Do gmin z kolei trafiło stanowisko ministerstwa, zgodnie z którym nie mogą one wypłacać świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości różnicy między świadczeniem a emeryturą. Opiekun, któremu sąd przyzna wsparcie, powinien wybrać: emerytura albo świadczenie pielęgnacyjne. Realizacja zatem niektórych wyroków napotyka na opór gmin, które boją się odpowiedzialności finansowej za to, że wbrew stanowisku ministerstwa miałyby przyznawać świadczenia częściowe. To wszystko sprawia, że do czasu zmian w ustawie o świadczeniach rodzinnych, porządkujących ten stan chaosu prawnego trwa. W Pani przypadku zapewne najprostsze byłoby zawieszenie (zrzeczenie się emerytury) i pobieranie w sposób nieprzerwany świadczenia pielęgnacyjnego. Musi Pani wcześniej, w sposób pisemny, uzyskać w MOPS informację czy będą wówczas realizować wypłatę świadczenia. Poniżej różne linie orzecznicze:
- wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 20 lutego 2019 r. (sygn. akt II SA/Go 833/18), który jako pierwszy uwzględnił skargę matki będącej na emeryturze. Sąd uznał bowiem, że wykładnia, która pozbawia opiekuna na emeryturze całości świadczenia pielęgnacyjnego, narusza zasadę równego traktowania. Jego zdaniem aby ta zasada była realizowana, opiekun powinien otrzymywać różnicę między wysokością świadczenia pielęgnacyjnego a jego emeryturą.
- odmienne stanowisko zajął WSA w Poznaniu (np. sygn. akt II SA/Po 805/19, 662/19, 1012/19). Jego zdaniem wypłata świadczenia pielęgnacyjnego w formie wyrównania stoi w sprzeczności z art. 17 ust. 3 ustawy, który określa jego wysokość jednoznacznie kwotowo i nie pozwala organowi administracji na jej samodzielne ustalanie. Ponadto ta droga powoduje komplikacje w ustaleniu kwoty świadczenia, np. w sytuacji otrzymania przez opiekuna 13 emerytury oraz w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Dlatego właśnie WSA w Poznaniu uważa, że opiekun powinien dokonać wyboru korzystniejszego dla niego wsparcia i jeśli jest nim świadczenie pielęgnacyjne (bo jest wyższe), to powinien wystąpić do ZUS o zawieszenie emerytury.
- zgodnie z wyrokiem NSA 30 kwietnia 2020 r. (sygn. akt I OSK 1546/19) opiekun osoby z niepełnosprawnością, który pobiera emeryturę lub rentę niższą niż świadczenie pielęgnacyjne, ma prawo do wyrównania różnicy między kwotą emerytury lub renty a kwotą świadczenia pielęgnacyjnego. NSA orzekł więc że jeśli ktoś otrzymuje emeryturę niższą niż świadczenie pielęgnacyjne może ubiegać się o taki dodatek, który pozwoli na wyrównanie różnicy między nimi, na bieżąco.
Kwota świadczenia pielęgnacyjnego w każdym z powyższych orzeczeń sądów stanowi górny pułap i punkt odniesienia. W razie wątpliwości może Pani skorzystać z darmowej porady prawnej.
Z poważaniem,
Anita Siemaszko, prawnik