WCAG 2.0 w skrócie – 25 zaleceń dla informatyków

WCAG 2.0 (w tłumaczeniu na język polski: wytyczne dotyczące ułatwień w dostępie do treści publikowanych w internecie) to dokument, który zawiera wskazówki na temat tego, jak budować serwisy internetowe dostępne dla wszystkich. We WCAG szczególnie ważna jest dostępność informacji dla osób z niepełnosprawnościami, ale doświadczenie wskazuje, że dostępność jest ważna z uwagi na wszystkich użytkowników internetu.

WCAG jest bardzo zwięzły...

WCAG 2.0 sam w sobie jest bardzo zwięzły. Zawiera tylko uniwersalne zalecenia, które czasem trudno zastosować bezpośrednio. Dlatego towarzyszą mu dwa szczegółowe dokumenty uzupełniające - Understanding WCAG 2.0 oraz Techniques for WCAG 2.0, które po wydrukowaniu zajmują już blisko jeden tysiąc (!) stron.

Tak duża ilość informacji w zakresie dostępności, jest powodem tego, że powstał oddzielny sektor w branży IT - Technologii Informacyjnej. Ten sam fakt może być jedną z przyczyn tego, że niewielu twórców serwisów internetowych zna WCAG choćby pobieżnie. W konsekwencji, ogromna większość serwisów nie spełnia nawet minimalnych wymagań tej dokumentacji.

Szacuje się, że osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności stanowią 1/7 całej populacji światowej. Nawet przy ostrożnym założeniu, że tylko 1/10 z nich korzysta z internetu, być może słusznym byłoby wprowadzić zalecenia, aby każdy twórca strony internetowej, zanim „zainstaluje” ją w sieci, zapoznał się z dokumentacją WCAG 2.0, a przede wszystkim potrafił z niej korzystać. Nie jest bowiem możliwe, by przeciętny twórca serwisów internetowych, znający szereg języków programowania i zmuszony do nieustannego douczania się, mógł poświęcić wiele czasu na czytanie WCAG.

Praktyka wskazuje, że dla wielu programistów przebrnięcie przez ten ogrom wytycznych i przyswojenie ich jest prawie niemożliwe.

- Dlatego też, aby ułatwić im pracę, na całym świecie powstają setki streszczeń WCAG 2.0. Jedne są krótsze, inne dłuższe. Jedne zredagowane są w sposób prosty, a w innych użyto terminologii zrozumiałej tylko dla fachowców. Ale bez względu na rozmiar i język zawierają one najważniejsze wskazówki co do budowy stron dostępnych dla osób niepełnosprawnych - tłumaczy Dominik Paszkiewicz, specjalista ds. dostępności.

WCAG w 10 minut?

Opublikowane przez nas „25 zaleceń dla redaktorów serwisów internetowych” to właśnie przykład spisu wskazówek przydatnych osobom zajmującym się warstwą językową i wizualną stron internetowych. Drugim dokumentem tego typu są poniższe wytyczne skierowane do budowniczych i administratorów witryn.

- W moim opracowaniu przedstawiam tak zwięźle, jak to możliwe, rady, na co zwracać uwagę budując serwisy internetowe, aby były one dostępne dla wszystkich internautów bez względu na rodzaj niepełnosprawności – tłumaczy Dominik Paszkiewicz, autor poniższych wytycznych. – Wskazówki te są efektem wielu rozmów z osobami niepełnosprawnymi, zarówno przeciętnymi użytkownikami internetu, jak i tymi, którzy pracują w naszym projekcie jako wykwalifikowani testerzy. Z całą powagą podkreślam zatem, że nie są to zalecenia tylko teoretyczne, ale praktyczne, oparte na moich własnych doświadczeniach i współpracowników projektu "Dostępne strony". Pamiętajmy jednak, że nie możemy ich traktować jako jedynego źródła informacji, ale jako przyjazny skrót najważniejszych elementów dostępności stron internetowych! Przyswojenie niżej wymienionych zasad powinno być wstępem do nauczenia się tworzenia serwisów internetowych zgodnie z zasadami dostępności.

Według Dominika Paszkiewicza wdrożenie niżej wymienionych zaleceń zagwarantuje, że strona będzie dostępna zarówno dla osób niewidomych, jak niedowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, niesłyszących, z dysleksją lub różnego rodzaju dysfunkcjami intelektualnymi. Co więcej - serwis wykonany zgodnie z poniższymi radami będzie bardziej przyjazny osobom starszym oraz tym, które nie mają wprawy w korzystaniu w internetu.

Dostępność serwisów internetowych - 25 ZALECEŃ dla informatyków

1. Wszystkie elementy graficzne powinny mieć zwięzły tekst alternatywny (alt), który opisuje, co znajduje się na grafice lub, jeśli grafika jest odnośnikiem, dokąd prowadzi ten odnośnik. Jeśli grafiki są czysto dekoracyjne, powinny mieć „pusty atrybut alt”.
2. Należy unikać animowanych elementów, poruszających się tekstów, ponieważ rozpraszają one wszystkich użytkowników, nie tylko z niepełnosprawnością. Niektóre, szczególnie agresywnie i szybko animowane grafiki, mogą stanowić zagrożenie dla osób cierpiących na padaczkę fotogenną!
3. Wszystkie pliki dźwiękowe (audycje, wywiady, wykłady) powinny być uzupełnione o transkrypcję tekstową. Odtwarzacze tych plików zamieszczone na stronie powinny dać się obsłużyć za pomocą klawiatury i być dostępne dla osób niewidomych.
4. Wszystkie pliki wideo powinny być uzupełnione o napisy dla osób niesłyszących. Odtwarzacze powinny być dostępne dla osób niewidomych i osób korzystających wyłącznie z klawiatury.
5. Wszelkie pliki multimedialne i Flash powinny być dostępne lub udostępnione w postaci alternatywnej.
6. Pliki PDF, Word i inne popularne pliki do ściągnięcia powinny być przygotowane jako dostępne. Np. pliki PDF powinny mieć strukturę, która pomaga osobom niewidomym przeglądanie takich dokumentów.
7. Teksty zamieszczone w serwisie powinny być napisane w miarę możliwości w jak najprostszy sposób, tak aby dostęp do nich miały mniej wykształcone osoby, a także osoby z niepełnosprawnością intelektualną.
8. Teksty powinny być opublikowane w czytelny sposób – podzielone na paragrafy, listy i inne sekcje; nie justowane do prawej strony; skróty literowe powinny być rozwinięte w pierwszym wystąpieniu na każdej stronie. Tekst powinien być uzupełniony o nagłówki (h1-h6), aby osoby niewidome mogły sprawnie przejść do interesującej ich sekcji.
9. Nawigacja (menu) powinna być spójna, logiczna i niezmienna w obrębie serwisu. Nawigacja w obrębie całego serwisu powinna być dostępna z poziomu klawiatury.
10. Wszystkie elementy aktywne, takie jak odnośniki, banery czy pola formularza powinny mieć wyraźny wizualny fokus (zwykle w postaci ramki widocznej w trakcie nawigacji po stronie klawiszem TAB). Zaleca się wzmocnienie domyślnego fokusa, tak, aby był dobrze widoczny także dla osób niedowidzących.
11. Wszystkie odnośniki powinny być unikalne i zrozumiałe, także poza kontekstem. Nie należy używać linków w postaci: „>>” czy „więcej” albo „kliknij tutaj”. Odnośniki nie mogą otwierać się w nowym oknie lub zakładce przeglądarki bez ostrzeżenia.
12. Zaleca się zastosowanie usprawnienia w postaci „skip links”, czyli możliwości przejścia bezpośrednio do treści pojedynczej strony. Jest to szczególnie ważne w serwisach, które mają kilkadziesiąt linków w nawigacji/menu głównym.
13. Kontrast kolorystyczny wszystkich elementów przekazujących treść (tekstów, linków, banerów) lub funkcjonalnych musi mieć stosunek jasności tekstu do tła co najmniej 4,5 do 1, a najlepiej jeśli nie jest mniejszy niż 7 do 1.
14. Stronę powinno dać się znacząco (co najmniej 200%) powiększyć narzędziami przeglądarki. Najlepiej, jeśli wówczas strona cały czas mieści się poziomo w oknie przeglądarki i nie pokazuje się poziomy pasek przewijania ekranu. Powiększona strona nie może „gubić” treści.
15. Wszystkie tytuły (title) stron muszą być unikalne i informować o treści podstrony, na jakiej znajduje się użytkownik. Układ treści w tytule powinien być zbudowany wg schematu: [Tytuł podstrony] – [Nazwa Instytucji].
16. Wszystkie podstrony powinny być oparte o nagłówki. Nagłówki (h1-h6) są podstawowym sposobem porządkowania treści na stronie. Nagłówek h1 powinien być tytułem tekstu głównego na stronie.
17. Do porządkowania treści w tekstach czy elementów nawigacji należy wykorzystywać listy nieuporządkowane i uporządkowane.
18. Język strony oraz język fragmentów obcojęzycznych powinien być określony atrybutem lang.
19. Cytaty powinny być odpowiednio wyróżnione – co najmniej cudzysłowami.
20. Kod serwisu powinien być zgodny ze standardami i nie korzystać z tabel jako elementu konstrukcyjnego strony.
21. Tabele służące do przekazania danych powinny być zbudowane w możliwie prosty sposób i posiadać nagłówki.
22. Wszystkie ramki powinny być odpowiednio zatytułowane.
23. Wszystkie skrypty i aplety powinny być dostępne dla osób niewidomych i osób korzystających wyłącznie z klawiatury.
24. Formularze, w tym formularz wyszukiwarki, powinny być zbudowane zgodnie ze standardami. Wszystkie pola formularzy i przyciski powinny być właściwie opisane.
25. Serwis powinien być dostępny w przeglądarkach i urządzeniach z wyłączoną obsługą CSS.