Symbol niepełnosprawności. Co oznacza?

Klienci naszych Centrów Integracja często pytają, co oznaczają poszczególne symbole przyczyny niepełnosprawności, zapisane w orzeczeniu, oraz dlaczego z kilku ich schorzeń do orzeczenia wpisano np. tylko jeden symbol. Wyjaśniamy.

Szukasz odpowiedzi na pytania socjalno-prawne dotyczące niepełnosprawności? Zadaj pytanie naszym doradcom i prawnikom w zakładce „Zapytaj doradcę”!

W orzeczeniu o niepełnosprawności czy stopniu niepełnosprawności zawarte są rozmaite informacje, np. data powstania niepełnosprawności, czas ważności orzeczenia, stopień niepełnosprawności i wiele innych istotnych danych, od których mogą zależeć np. ulgi i uprawnienia. Podany jest też symbol przyczyny niepełnosprawności.

Nie zawsze choroba równa się orzeczenie

Zachorowanie na chorobę przewlekłą czy nawet posiadanie określonej dysfunkcji nie oznacza, że automatycznie zostanie się uznanym za osobę z niepełnosprawnością. Osoby chore np. na astmę w początkowej, niepowikłanej fazie choroby prawdopodobnie statusu osoby niepełnosprawnej nie uzyskają. Podobnie większość osób noszących okulary np. z powodu niewielkiej krótkowzroczności.

W przepisach regulujących zasady wydawania orzeczeń o niepełnosprawności wyjaśniono, że „symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty w orzeczeniu odzwierciedla rozpoznanie choroby, która niezależnie od przyczyny jej powstania powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej osoby niepełnosprawnej”.

Wiele schorzeń, jeden symbol

Warto też wiedzieć, że zawarte w orzeczeniu o niepełnosprawności czy stopniu niepełnosprawności symbole nie odpowiadają określonym jednostkom chorobowym, a jedynie grupom uszkodzonych narządów. Oznacza to, że np. symbol przyczyny niepełnosprawności 07-S będzie miała wpisany zarówno osoba , która przebyła zawał serca, jak i osoba, u której zdiagnozowano przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) czy osoba z zaawansowaną postacią astmy.

W orzeczeniach wydawanych przed 2003 r. symbole przyczyn niepełnosprawności zapisane były w innej formie, np. § 26 pkt 1 lit. a oznaczało dysfunkcję narządu ruchu.

Jeśli wydane wówczas orzeczenie było wydane na stałe, to jest w dalszym ciągu ważne. Jednak w niektórych sytuacjach, by osoba posiadająca takie orzeczenie mogła skorzystać z uprawnień, np. uzyskać prawo do karty parkingowej, musi ponownie stanąć na komisji w Powiatowym Zespole Orzekania o Niepełnosprawności i uzyskać orzeczenie z aktualnie obowiązującym zapisem symbolu przyczyny niepełnosprawności.

Co oznaczają symbole przyczyny niepełnosprawności?

Obecnie symbol przyczyny niepełnosprawności oznacza się następująco:

• 01-U – upośledzenie umysłowe, nazywane dziś raczej niepełnosprawnością intelektualną. W klasyfikacji zaburzeń rozwoju intelektualnego najczęściej używa się kryterium IQ w skali Wechslera, gdzie ze względu na ww. kryterium rozróżniane są trzy rodzaje upośledzenia: lekkie, umiarkowane i znaczne. Czym innym jest jednak medyczna klasyfikacja zaburzeń rozwoju intelektualnego, a czym innym orzekanie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Upośledzenie umysłowe zostanie więc orzeczone osobom, które w skali Wechslera mają stopień umiarkowany lub wyższy.
• 02-P – choroby psychiczne, w tym m.in. osoby z zaburzeniami psychotycznymi, zaburzeniami nastroju, utrwalonymi zaburzeniami lękowymi o znacznym stopniu nasilenia czy zespołami otępiennymi.
• 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, w tym m.in. trwałe uszkodzenie czynności ruchowej jednego lub obu fałdów głosowych, częściowa lub całkowita utrata krtani z różnych przyczyn, zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem mózgu, głuchoniemota, głuchota oraz wiele innych schorzeń powodujących dysfunkcję narządu słuchu lub mowy.
• 04-O – choroby narządu wzroku, w tym m.in. wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku, powodujące ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 0,3 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni.
• 05-R – upośledzenie narządu ruchu, w tym m.in. wady wrodzone i rozwojowe narządu ruchu, układowe choroby tkanki łącznej, zapalenie stawów, choroby zwyrodnieniowe stawów, nowotwory narządu ruchu czy amputacje oraz wiele innych schorzeń w obrębie narządu ruchu.
• 06-E – epilepsja w postaci nawracających napadów padaczkowych spowodowanych różnymi czynnikami etiologicznymi lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi.
• 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia, w tym m.in. przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zakaźne choroby płuc, prowadzące do niewydolności oddechowej, nowotwory płuc i opłucnej, wrodzone i nabyte wady serca, choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatie, nadciśnienie tętnicze z powikłaniami i wiele innych.
• 08-T – choroby układu pokarmowego, np. stany po resekcji żołądka z różnych przyczyn z licznymi powikłaniami, przewlekłe choroby jelit o różnej etiologii, powikłane zespołem złego wchłaniania, przewlekłe choroby wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki, nowotwory układu pokarmowego i wiele innych.
• 09-M – choroby układu moczowo-płciowego, w tym m.in. zaburzenia czynności dróg moczowych, choroby nerek, nowotwory układu moczowego i narządów płciowych i wiele innych.
• 10-N – choroby neurologiczne, w tym m.in. naczyniopochodny udar mózgu, guzy centralnego układu nerwowego, pourazowa cerebrastenia i encefalopatia, choroby rdzenia kręgowego i inne.
• 11-I – inne schorzenia, w tym: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźnie i odzwierzęce, choroby układu krwiotwórczego i inne.
• 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe, powstałe przed 16. rokiem życia, z utrwalonymi zaburzeniami interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz stereotypiami zachowań, zainteresowań i aktywności o co najmniej umiarkowanym stopniu nasilenia.

Trzy symbole w orzeczeniu

W orzeczeniu może być podany więcej niż jeden symbol niepełnosprawności, nie więcej jednak niż trzy. Ważne jest to, że każdy z symboli zawartych w orzeczeniu niezależnie od pozostałych musi stanowić samodzielną przyczynę niepełnosprawności. Oznacza to, że wszystkie schorzenia uwzględnione w orzeczeniu muszą w porównywalnym stopniu wpływać na zaburzenie funkcji organizmu.

Klienci naszego Centrum Integracja często zastanawiają się, dlaczego choć mają kilka różnych schorzeń, w orzeczeniu podana jest jedna przyczyna niepełnosprawności. W takiej sytuacji można przypuszczać, że tylko jedno ze schorzeń uprawnia do wydania orzeczenia np. w stopniu umiarkowanym, a pozostałe już nie.

Przeczytaj też nasz poradnik, w którym punkt po punkcie informujemy, co oznaczają kolejne zapisy w orzeczeniu.